Będąc na Cejlonie nie sposób ominąć miejsc związanych z buddyzmem czy hinduizmem, których historia sięga nawet III wieku przed naszą erą. Zapraszamy do cofnięcia się w czasie do świątyń, które były kolebką religii na Sri Lance, a nawet do jaskiń, gdzie po raz pierwszy spisano buddyjskie doktryny!

 MIHINTALE - KOLEBKA BUDDYZMU NA CEJLONIE

O Mihintale pisaliśmy już w artykule o pobliskiej Anuradhapura. To szczególne miejsce i nazywane jest ono często kolebką buddyzmu na Cejlonie. Jest to miejsce święte, będące celem pielgrzymek i obiektem kultu – to właśnie tutaj według tradycji król Devanampiyatissa przyjął nauki buddyjskie od mnicha Mahindy i tym samym wprowadził buddyzm do swojego królestwa.
Dotarliśmy tutaj jadąc z Anuradhapura – jest to składający się z kilku szczytów niewielki masyw skalny. Od podnóża masywu na najwyższe wzniesienie pokonaliśmy 1840 kamiennych stopni docierając do stupy Ambasthala, w której przechowywane są szczątki czcigodnego Mahindry – pierwszego buddyjskiego apostoła Sri Lanki. Tam na pielgrzymkowym szlaku na Mango, Górze Króla i Górze Słonia można spotkać wiele tajemniczych ruin, zabytkowych obiektów religijnych a między innymi pozostałości bardzo starego szpitala, uważanego przez niektórych badaczy za najstarszy szpital świata… Weszliśmy także na najwyższy punkt wzniesienia Arudhana Gala (znana również jako Skała Zaproszenia lub Skała Medytacji), skąd rozciąga się widok na wspaniałą panoramę okolicy aż po horyzont, Wielką Stupę i posąg Buddy na sąsiednim wzniesieniu. Oczywiście tutaj także grasowało spore stado małpek, które nam towarzyszyły podczas zwiedzania :)

FILM: MIHINTALE - KOLEBKA BUDDYZMU

BUDDA Z AVUKANA

Statua Buddy Avukana znajduje się w wiosce Avukana w pobliżu Kekirawy - przyjechaliśmy tutaj z Minthale. Posąg został wykuty w dużej granitowej skale, ale nie jest jednak całkowicie oddzielony - w tylnej części pozostawiono wąski pas skały, łączący go z kamienną ścianą i podtrzymujący rzeźbę. Jednak cokół, na którym stoi Budda, wyrzeźbiony w formie kwiatu lotosu, został wykonany osobno i umieszczony pod posągiem. Sam posąg ma prawie 12m wysokości, a całkowita wysokość razem z cokołem to 13m. W dawnych czasach statua znajdowała się wewnątrz kaplicy – ale dzisiaj pozostały po niej jedynie resztki ścian z cegły i kamienia.
Statua Avukana jest uważana za jeden z najlepszych przykładów stojącego posągu Buddy ze starożytnej Sri Lanki. Uważa się, że posąg został zbudowany w V wieku za panowania króla Dhatuseny. Dzisiaj miejsce to odwiedzają pielgrzymi i oczywiście turyści. Oprócz nas była tam jeszcze tylko lankijska rodzina - więc tłoku nie było, a jadąc dalej zobaczyliśmy na drodze naszego pierwszego słonia na Sri Lance :)

FILM: NASZ PIERWSZY SŁOŃ NA SRI LANCE

DAMBULLA

Gdy dotarliśmy na parking pod świątyniami, pierwsze co zobaczyliśmy to ogromny złoty posąg Buddy w mudrze Dharmaczakra, czyli mudrze głoszenia doktryny. Jest on zwieńczeniem budynku w którym znajduje się muzeum buddyjskie, a do samego muzeum wchodzi się przez paszczę okropnego smoka z wyłupiastymi oczami i wyszczerzonymi zębami… Ale nie dla tego nieco kiczowatego budynku tu przyjechaliśmy – po lewej jego stronie znajduje się prowadząca w górę ścieżka do świątyni Rangiri. Nią właśnie wychodzimy wysoko ponad złoty posąg Buddy do wejścia do jaskiń. Z góry jest też świetny widok na całą okolicę.
Kompleks świątynny Rangiri (co znaczy Złota Skała) został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO – to niewielkie groty bogato ozdobione przepięknymi malowidłami w których w sumie znajduje się aż 150 statuetek Buddy. Kompleks składający się obecnie z pięciu części został założony przez króla Valagambahu w I w. p.n.e., który rozpoczął budowę po zwycięstwie nad Tamilami w Anuradhapurze. Podobno wygnany król ukrywał się w tych jaskiniach przez 14 lat, a po odzyskaniu tronu postanowił zamienić je w buddyjskie świątynie.
Do wejścia na teren kompleksu przybyli także z nami liczni pielgrzymi – tam obowiązkowo zostawiamy buty i przemieszczamy się do pierwszej jaskini przebiegając od cienia do cienia po rozżarzonych słońcem kamieniach. To Devaraja Vihara - świątynia Króla Boga, niewielka jaskinia w całości jest wypełniona olbrzymim, wyrzeźbionym w litej skale w pozycji leżącej posągiem Buddy usypiającego.
Druga świątynia to Maharaja Vihara, czyli świątynia Wielkiego Króla. Jest największa i chyba najładniejsza ze wszystkich – to ona pochodzi z I w. p.n.e. Ma 50 m długości i 6 m wysokości w najwyższym punkcie. Przyozdobiona jest statuami Buddy w różnych mudrach i licznymi przedstawiającymi go freskami. Wewnątrz znajduje się także niewielka stupa, a naprzeciwko wejścia do drugiej świątyni znajduje się święte buddyjskie drzewo Bo – to Ficus religiosa, czyli Figowiec pagodowy.
Trzecia świątynia jest niewiele mniejsza – to Maha Alut Vihara, czyli Wielka Nowa Świątynia. Ona także przyozdobiona jest freskami i wieloma statuami Buddy, wykonanymi głównie z drewna. Jest tutaj także posąg fundatora świątyni, króla Kirti Sri Rajasinha, który panował w latach 1782 – 1798. Król został przedstawiony w stylu europejskim - na głowie ma koronę, ubrany jest w spodnie i przy pasku na biodrach możemy zobaczyć dwa krzyże.
Czwarta świątynia – Pachima Vihara – jest poświęcona żonie króla Walagamby, królowej Somawathi. Znajduje się w niej figurę medytującego Buddy a także niewielką stupę ze śladami po naprawie. Do stupy próbowano się włamać w celach rabunkowych i mocno ją przy tym uszkodzono - według legendy, w stupie tej przechowywana miała być biżuteria królowej… Co więcej figura Buddy w mudrze medytującej została podobno zbezczeszczona przez turystkę i wymagała odrestaurowania, a także oczyszczających rytuałów, dzięki którym świątynia może dalej funkcjonować.
Piąta świątynia Dewana Alut Viharaya - Druga Nowa Świątynia jest najmłodsza bo pochodzi z I połowy XX wieku. Wewnątrz znajduje się 10-io metrowa figura figura Buddy umierającego, ale w przeciwieństwie do pierwszej świątyni gdzie posąg był wykuty w litej skale, ten w piątej świątyni wykonano z cegieł i cementu. Po zwiedzaniu można chwile odpocząć przy małej sadzawce z kwiatami lotosu, która znajduje się przed świątyniami :)

FILM: ZŁOTA SKAŁA - KOMPLEKS ŚWIĄTYNNY RANGIRI W DAMBULLA

 NALANDA GEDIGE - CZYLI W SAMYM ŚRODKU

Oczywiście w skalnych świątyniach Dambulla nie spędziliśmy całego dnia i jadąc później w kierunku Kandy odwiedziliśmy bardzo ciekawe miejsce - Nalanda Gedige. To świątynia, której pierwotne położenie uważano za centralny punkt Sri Lanki. Budynek został zbudowany między VIII a X wiekiem z architekturą drawidyjską w stylu Pallava i uważa się, że był używany przez buddystów. Jest to ciekawa hybryda buddyjskiej i hinduskiej architektury. Niektóre elementy projektu są wyraźnie hinduskie, takie jak mandapam, sala oczekiwania, hol wejściowy i ambulatorium wokół świętego centrum. W świątyni zachowała się niewielka liczba oryginalnych statuetek bóstw hinduskich, jednak po południowej stronie tympanonu nad świątynią pojawia się posąg boga bogactw - Kubery, który według wierzeń opuścił himalajską górę Kailasa i został królem Lanki. Zobaczyć go można tylko na Sri Lance. Ten budynek powstał w okresie wielkich zawirowań na wyspie, gdy królowie z Indii Południowych osiedlili się po upadku monarchii syngaleskiej. Możliwe, że świątynia Nalanda Gedige była odważną próbą połączenia kultur syngaleskich i zaskakuje mieszanką architektury hinduskiej i buddyjskiej.
Historia Nalandy Gedige jako stanowiska archeologicznego rozpoczęła się w 1893 r. Wówczas według ówczesnego komisarza archeologicznego Bella „nabyto ziemię wokół tej mało znanej i samotnej świątyni o konstrukcji granitowej”. Szybko okazało się, że świątynia jest wyjątkowa i ma szczególne znaczenie, ponieważ jest to jedyny dotychczas odkryty przykład na Cejlonie złożonych stylów architektonicznych, które zostały starannie wymieszane, tworząc „cudownie jednorodny gmach”. W 1912 roku planowano nawet jej demontaż i przeniesienie, jednak plany te nie zostały zrealizowane. Później w latach osiemdziesiątych XX wieku sanktuarium było zagrożone z powodu projektu elektrowni wodnej realizowanego w pobliskim jeziorze Nalanda i zalaniem przez wody nowo utworzonego Zbiornika Bowatenne, zostało ono przeniesione z pierwotnej lokalizacji na ziemną ścianę oporową zbiornika. Prowadzi do niego droga na grobli porośniętej kwiatami i drzewami – tak, że trudno nawet ten zbiornik wodny zauważyć. Ciekawa historia i ciekawe miejsce – ale jak z tą świątynią było naprawdę to zagadka… W ten sposób poznaliśmy serce Cejlonu!

SKALNA ŚWIĄTYNIA ALUVIHARAYA

Po tym jak zobaczyliśmy środek Sri Lanki dalej kierowaliśmy się do Kandy, które dzisiaj było naszym celem (o Kandy jeszcze napiszemy). Jednak przed Matale był jeszcze jeden ciekawy przystanek – Alviharaya. To kolejna świątynia jaskiniowa, której historia sięga III wieku p.n.e. – powstała za panowania króla Devanampiyatissy. Nazwa Aluvihara tłumaczy się jako klasztor z popiołów. Według legendy mityczny gigant użył trzech skał, wśród których teraz znajduje się świątynia jaskiniowa, jako stojaka na garnek. Podczas gotowania powstały popioły, z których rzekomo pochodzi ta świątynia. Jest ona jednym z najważniejszych miejsc kultury na wyspie, ponieważ zgodnie z legendami to właśnie tutaj napisano pierwsze kody reguł buddyjskich.
Świątynia Aluviharaya ma wiele jaskiń, ale udostępnione do zwiedzania są tylko trzy. W pierwszej z nich znajduje się ogromny posąg leżącego Buddy o długości około 10 metrów, a także kilka innych mniejszych posągów. Na uwagę zasługują również freski na sufitach przedstawiające wiele otwartych lotosów, zaś na ścianach znajdziemy kolorowe obrazy wyznawców Buddy. Druga jaskinia wyróżnia się przedstawieniem piekielnego życia po śmierci, które czekają na ludzi, którzy popełniają grzechy. Poprzez obrazy i rzeźby przekazywana jest idea tego, czym naprawdę jest piekło - sceny piekielnej kary przedstawione na ścianach pokazują niezwykłą pomysłowość demonów… Trzecia jaskinia to podobno dawny dom uczonego indyjskiego mnicha - Buddaghoshi. Według legendy mieszkał on tutaj przez trzy lata, pracując nad Tripitaka. Jest on uważany za największego wykładcę i tłumacza pism kanonicznych Pali. Ściany tej jaskini są pokryte freskami przedstawiającymi sceny z jego życia i pracy.
Ale wróćmy do Tripiṭaka, czyli filozoficznych doktryn buddyzmu – uważa się, że kanon przekazywany w formie ustnej powstał około 550 roku p.n.e. Po raz pierwszy zapisano go w I wieku p.n.e. właśnie w świątyni Aluviharaya. W latach 100 - 89 wieku p.n.e. Sri Lanka przeżyła klęskę głodu znaną jako Baminithiyasaya – trwało to przez 12 lat, a w tym samym czasie miała miejsce także inwazja na południe Indii. Mnisi zdali sobie sprawę z zagrożenia jakie stanowi głód i wojna – mieli obawę, że doktryna zostanie utracona. Dlatego postanowili spisać Tripiṭakę dla zachowania i wykorzystania dla przyszłych pokoleń. Legenda mówi, że 500 mnichów zebrało się w świątyni Aluviharaya aby wykonać trudne zadanie polegające na recytowaniu doktryn i uzgodnieniu akceptowalnej wersji przed transkrypcją. Cała transkrypcja została wykonana metalowym rysikiem w książkach wykonanych z liści lokalnie znanych jako puskola poth. Niestety stara biblioteka w skalnej świątyni, w której przez wiele stuleci bezpiecznie przechowywano tomy transkrybowanych rękopisów, została całkowicie zniszczona podczas Rebelii Matale w 1848 r. Zniszczeniu wówczas uległo także wiele części kompleksu świątynnego. Kilka pokoleń mnichów musiało ponownie transkrybować Tripiṭakę…
My swoje zwiedzanie kompleksu Aluviharaya zakończyliśmy w budynku biblioteki - można tam zapoznać się z technologią pisania tekstów na liściach palmowych. Za 100 rupii mnich używając technologii, która ma już dwa i pół tysiąca lat, spisał rysikiem na liściach nasze imiona i datę wizyty – fajna pamiątka!

FILM: BIBLIOTEKA W ALUVIHARAYA - RYSIKIEM NA LISCIACH...

ŚWIĄTYNIA SRI MUTHUMARIAMMAN

I tak późnym popołudniem dotarliśmy do ruchliwej stolicy okręgu – pięćdziesięcio tysięcznego Matale. Tam mieliśmy kolejny przystanek aby zobaczyć hinduską świątynię Sri Muthumariamman Thevasthanam na Main Street. Przedrostek „Muthu” dosłownie oznacza „perła”, „Mari” oznacza deszcz, a „Amman” oznacza matkę w języku tamilskim. Świątynia poświęcona jest Mariamman, bogini deszczu i płodności.Została ona założona w 1852 roku przez pracowników plantacji tamilskich z południowych Indii. Początkowo była to część pola ryżowego z niewielką rzeźbą pod drzewem modlili się Hindusi. Obecną świątynię zbudowano w 1874 roku, a budowę sfinansowała tamilska kasta Nattukkottai Chettiar. Świątynia została poważnie uszkodzona podczas rozruchów antytamilskich w lipcu 1983 roku, ale zniszczenia zostały później odbudowane. W 2007 została zakończona Raja Koburum – jest ona jednym z największych Gopura w Sri Lance. To dominanta tej świątyni o wysokości 32,9 m (108 stóp) – Gopura ta ozdabia bramę północną Vadakku Vaayil. Na Raja Koburum możemy zobaczyć 1008 posągów hinduskich bóstw, które są dziełem rzeźbiarza z południowych Indii - Nagalingama i jego syna Ramanathana. Ta wieża robi naprawdę wielkie wrażenie… Obecnie świątynia ta jest wykorzystywana zarówno przez hinduistów i buddystów.

FILM: MATALE - JAZDA PO SRI LANCE ;)

BUDURUWAGALA

Ostatnie miejsce, które chcielibyśmy opisać nie leży w tzw. trójkącie kulturowym wyspy wyznaczonym przez dawne stolice: Anuradhapura, Polonnaruwa i Kandy. To leżąca na południu wyspy, pochodząca z XX wieku świątynia buddyjska Buduruwagala. Ale zanim tam dojechaliśmy zatrzymaliśmy się przy położonym około 6km od Elle (o Elle jeszcze napiszemy) wodospadzie Rawana. Jest on położony przy samej drodze i sopro osób zatrzymuje się tylko po to, aby zrobić zdjęcie. Jednak także całkiem sporo zażywa kąpieli w wodospadzie i zajada sprzedwaną tutaj gotowana kukurydzę. Oczywiście wokoło krążą stada małpek polujące na pozostawione resztki jedzenia - zobaczyć i zatrzymać się tutaj na chwilę warto :)

FILM: WODOSPAD RAWANA

Nazwa świątyni Buduruwagala oznacza „skałę buddyjską”. Nazwa Buduruwagala pochodzi od słów oznaczających Buddę (Budu), obrazy (ruwa) i kamień (gala). Kompleks składa się z wykutych w skale siedmiu posągów - uUważa się, że postacie pochodzą z około 10 wieku i należą do szkoły buddyjskiej Mahayana, która w tym właśnie czasie cieszyła się krótkim rozkwitem na Sri Lance. Na temat Buduruwagala nie ma wielu historycznych zapisów - nawet pierwotna kompleksu nazwa jest nieznana. Uważa się, że to pustelnia dla mnichów. Gigantyczny stojący Budda ma wysokość 16 m i jest najwyższy na całej wyspie - w środku postaci wciąż można zobaczyć ślady oryginalnej szaty z tynkiem, a długa smuga pomarańczy sugeruje, że kiedyś był jasno pomalowany. Uważa się, że centralną z trzech postaci po lewej stronie Buddy jest mitologiczna postać buddyjska - Bodhisattwa Awalokiteśwara (wcielenie współczucia). Po prawej stronie tej pomalowanej na biało postaci znajduje się postać kobieca w postawie trzykrotnie wygiętej, którą uważa się za jego małżonkę Tarę. Co do trzeciej postaci lokalna legenda mówi, że trzecia postać to książę Sudhana – pielgrzym wędrujący w poszukiwaniu prawdy w drodze do oświecenia. Po prawej stronie gigantycznego Buddy także znajdują się trzy postacie. Uważa się, że ukoronowaną postacią w centrum grupy jest Maitreja, przyszły Budda. Po jego prawej stronie stoi Vajrapani, który trzyma wadżrę (symbol pioruna w kształcie klepsydry) - niezwykły przykład tantrycznej strony buddyzmu na Sri Lance. Postacią po lewej jest prawdopodobnie Wisznu lub Sahampath Brahma. Postacie podnoszą prawą dłoń z dwoma palcami pochylonymi do dłoni jako gest skinienia. Ta zagubiona w lesie skała z wykutymi posągami robi niesamowite wrażenie, a do tego byliśmy tam zupełnie sami… Wracając zatrzymaliśmy się na pyszne soki owocowe w miejscu otoczonym bujnie rosnącymi bananowcami. Nie było w żaden sposób oznaczone, ale Jude – nasz kierowca i przewodnik wiedział :)

FILM: ŚWIĄTYNIA BUDURUWAGALA

  Naszą wycieczkę po Sri Lance przygotowało Ocean View Tours z Negombo - polecamy!

POLECANE ARTYKUŁY: