Któż nie słyszał o Pompejach - mieście, które zniknęło pod wulkaniczna lawą w 79 roku naszej ery, by być odkopywane od 1748 roku do dzisiaj...
POMPEJE
Przejazd autostradą z Fiano Romano do Pompei zajął nam około 2,5 godziny, więc musieliśmy wyruszyć naprawdę wcześnie. Na dzień zwiedzania wybraliśmy pierwszą niedzielę miesiąca gdy wstęp jest bezpłatny (ale uwaga gdy przyjedziesz po godzinie dwunastej turyści nie są już wpuszczani - dlaczego nie wiemy...). Pompeje zostały założone w VI wieku p.n.e. przez Osków - lud pochodzący ze środkowej Italii. Przez kolejne lata miasto przechodziło po kolei z rąk do rąk - Greków, Etrusków i Samnitów, a pod koniec IV wieku p.n.e. po zawarciu układu z Rzymem Pompeje zyskały autonomię. Był to kamień milowy, który umożliwił rozwój miasta, które stało się w III i II wieku jednym z najważniejszych portów w regionie. W 89 roku p.n.e. w trakcie wojny sprzymierzeńczej (pomiędzy Republiką Rzymską, a konfederacją plemion italskich zwanych sprzymierzeńcami) Pompeje stanęły po stronie sprzymierzeńców. W przegranej wojnie Pompeje odegrały ważną rolę, tracąc jednak przychylność Rzymu. Osiem lat po zakończeniu wojny, w 80 r .n.e., zostały one pozbawioną praw rzymską kolonią o nazwie "Colonia Veneria Cornelia Pompeianorum”. Przyczyniło się to do kolejnego rozkwitu miasta, powstały łaźnie oraz amfiteatr. W I wieku n.e. w Pompejach żyło aż 20 000 mieszkańców, w tym wielu bogatych Rzymian, którzy posiadali tu swoje posiadłości letnie. Cały teren miasta już na przełomie VI-V wieku został otoczony murami obronnymi, a miasto znajdowało się bezpośrednio przy morskim brzegu (dziś linia brzegowa znajduje się znacznie dalej). Centralnym punktem miasta było Forum, przy którym mieściły się najważniejsze budynku publiczne oraz świątynie. Całe miasto było równo poprzecinanie przez leżące równolegle do siebie chodniki, i znajdujące się wzdłuż nich domy lub budynki użyteczności publicznej. Większość domów mieszkalnych miało podobny kształt, w pierwszym pomieszczeniu przy wejściu znajdowało się Impluvium, czyli zbiornik zbierający wodę deszczową. Domy bogatszych mieszkańców posiadały więcej pomieszczeń, czasem olbrzymi ogród, a nawet basen. Miasto posiadało system kanalizacji i woda była dostarczana do miasta akweduktem. Domy w środku były udekorowane mozaikami na podłogach oraz freskami na ścianach, a ich ilość oraz rozmiar określały pozycję społeczną mieszkańca. Oprócz domów i budynków użyteczności publicznej, na terenie miasto znajdowały się m.in. łaźnie, amfiteatr, teatry czy punkty handlowe i restauracyjne. Do dzisiaj zachowały się budynki piekarni oraz barów, które można rozpoznać po piecach w którym pieczono chleb oraz specjalnych pojemnikach na wodę lub ziarna.
24 sierpnia 79 roku zatrzymała się historia miasta. W tym dniu nastąpił wybuch oddalonego o około 8 kilometrów wulkanu Wezuwiusz, a miasto zostało całkowicie zasypane wysoką warstwą popiołu i zniknęło z powierzchni ziemi na najbliższych 1700 lat. Wulkan wybuchł niespodziewanie, zasypując miasto rozpalonymi kamieniami z lawy oraz popiołem, wielu mieszkańców nie zdołało się ewakuować - na miejscu znaleziono dotychczas około 2000 ciał. Najnowsze badania dowodzą, że powodem śmierci mieszkańców zasypanych rzymskich miast była temperatura sięgająca 600 stopni Celsjusza. Ludzie zginęli zanim do miasta napłynęła lawa, a ciała pokrył deszcz lapis lazuli. Tak wysoka temperatura sprawia, że człowiek ginie w ułamku sekundy.
Niektórzy mieszkańcy zdołali uciec. Do dzisiaj zachował się opis jednej z takich ucieczek pióra Pliniusza Młodszego: Zanim się obejrzeliśmy ogarnęła nas ciemność, nie taka, jak pozbawiona blasku księżyca lub pochmurna noc, lecz taka, jak w zamkniętym pomieszczeniu, kiedy zgaszą lampę. Wielokrotnie stawaliśmy, aby strząsać z siebie popiół, inaczej jego ciężar przykryłby nas lub wręcz zmiażdżył.
Kiedy ciemności wreszcie się rozproszyły Pliniusz Młodszy z przerażeniem zobaczył: odmieniony świat, głęboko pogrzebany pod popiołami niby pod śnieżną lawiną. Niestety tylko nielicznym udało się uratować. W wyniku wybuchu Wezuwiusza zginęły tysiące ludzi, a warstwy wulkanicznego pyłu i błota zakonserwowały miasta na tysiące lat. Do naszych czasów przetrwały wspaniałe malowidła ścienne, rzeźby, a nawet najdrobniejsze przedmioty codziennego użytku.
Miasto było zasypane i nienaruszone aż do 1748 roku, gdy to król Karol III Burbon zdecydował się rozpocząć poszukiwania antycznego miasta. Najpierw przeszukano wykopany nieopodal kanał wodny (XVI wiek) - w którym odnaleziono starożytne napisy. Przez kolejne wieki aż do dziś trwają prace archeologiczne, które doprowadziły zasypany teren do dzisiejszego kształtu - czyli do niemal całkowitego odsłonięcia...
Teren Pompejów jest ogromny i bez chociaż pobieżnego przygotowania może okazać się trudny do zwiedzenia w krótkim czasie - dobrze więc przygotować sobie wcześniej trasę i mieć ze sobą mapę, a i tak zapewne chwilami będzie ciężko się odnaleźć...
Ważne budowle i budynki, które udało nam się zobaczyc to:
- Forum - najważniejsze miejsce w mieście, to tutaj mieściły się najważniejsze urzędy i świątynie, i toczyło się życie publiczne.
- Świątynia Apollina - jedna z najlepiej zachowanych świątyń starożytnych w Pompejach, poświęcona greckiemu i rzymskiemu bogu Apollinowi, znajduje się przy wschodnim boku Forum. Budynek świątyni stał na podwyższeniu, a przed nim do dziś stoi ołtarz oraz kolumna, na której wcześniej znajdował się zegar słoneczny.
- Wielki Teatr - mieszczący blisko 5000 widzów teatr, który został wybudowany w III wieku p.n.e.
- Odeon (Mały teatr) - znajduje się tuż obok Wielkiego Teatru. Został wybudowany w 80 roku p.n.e. i mógł pomieścić do 1500 widzów.
- Amfiteatr - pompejski Amfiteatr jest najstarszym zachowanym rzymskim amfiteatrem na świecie zbudowanym z kamienia (wcześniej budynki tego typu były drewniane). Jego rzymski odpowiednik powstał prawie 100 lat później. Jego budowa zakończyła się w 80 roku p.n.e. i mógł pomieścić około 20 000 widzów.
- Porta Marina - najbardziej imponująca z siedmiu bram wjazdowych do miasta, która nadal przypomina o tym, jak olbrzymia była fortyfikacja antycznego miasta. Porta Marina łączyła miasto ze znajdującym się obok portem. Tuż za bramą znajduje się świątynia Wenus. Jest to obecnie główne wejście na teren Pompei - przed bramą znajdują się kasy biletowe.
- Łaźnie - na terenie Pompejów znajdziemy trzy przykłady łaźni rzymskich. Najlepiej zachowane z nich znajdują się niedaleko za Forum, pozostałe łaźnie to Łaźnie Centralne oraz łaźnie Stabiana.
Odwiedziliśmy także wiele domów pompejskich mieszczan podziwiając ścienne freski i mozaiki oraz odlewy ciał ofiar wybuchu w Pompejach. Przez ten cały czas spoglądał na nas Wezuwiusz - aktywny wulkan, który może znowu wybuchnąć...
Z informacji praktycznych - w Pompejach nie ma zbyt wielu miejsc gdzie można schować się w cieniu przed palącym słońcem - weź nakrycie głowy. W uliczkach są punkty z bieżącą wodą pitną - miej koniecznie butelkę. Uliczki są wybrukowane i nierówne - ciężko się po tym chodzi, a ewentualnie z wózkiem dziecięcym będzie jeszcze gorzej... Raczej trudno jest zaparkować w pobliżu wejścia i trzeba skorzystać z płatnego parkingu, który do najtańszych nie należy (10-15EU do 4 godzin). W miejscu gdzie można zobaczyc gipsowe odlewy ciał ofiar wulkanu założyliśmy skrzynkę opencaching OP8PPL - zapraszamy do szukania.
POLECANE ARTYKUŁY: